Leven aan de frontlinies van Oekraïne

Getuige zijn van de vreemde, statische oorlogsvoering die elke dag wordt uitgevochten in Oost-Oekraïne.

“Stap niet naar links of rechts van dit pad”, zei Iryna, een Oekraïense vrouwelijke soldaat, ons met zachte stem. Het was net na 18.30 uur, maar al donker en stil in de velden van de Oekraïense regio Loehansk, waar potentiële landmijnen de beweging beperken tot smalle paden.

De twee soldaten die ons begeleidden, kenden de besneeuwde route naar de frontlinie met het instinct van bosdieren: enkele minuten recht naar beneden, vlak bij de boomgrens, klauteren door een wirwar van kreupelhout voordat ze een laatste, open veld oversteken. Toen we de loopgraven naderden, stopten de soldaten om onze nadering per walkietalkie aan te kondigen.

Ik werkte met een ervaren reparateur van de Donbass Frontliner-project om te zien wat soldaten dachten van de geruchten over een op handen zijnde invasie. Ver van de feedback van de Amerikaanse media/regering, leek het erop dat de jonge Oekraïners die met wapens in de hand tegenover het Russische leger staan, het best geplaatst zouden zijn om een ​​beoordeling te maken. Het bijna universele antwoord op die vraag was nee, de soldaten geloofden niet dat een invasie op handen was. Een Oekraïense collega die elders in de frontlinie werkte, bevestigde tegelijkertijd dat die mening wijdverbreid is. “Alle soldaten vertellen me” [an invasion] is onmogelijk. Maar dit zijn soldaten,’ voegde hij eraan toe, ‘sommigen van hen zijn al zeven maanden niet in een grote stad geweest.’

Tegen de tijd dat we aankwamen in het dorpshuis waar de Oekraïense strijders waren ingekwartierd, hadden we met verschillende mensen gesproken en was ons rapportagewerk grotendeels gedaan, maar dankzij de vluchtige daglichturen had ik visueel weinig om te laten zien. We besloten te wachten op de sombere dageraad van december om foto’s te maken en vervolgens zo snel mogelijk weg te gaan, vermoedelijk via hetzelfde bospad.

Het plan was prima — en volkomen naïef. In een oorlog als een niet-strijder, zo blijkt, verlies je alle macht. Net als een kind dat moet worden doorgegeven tussen verantwoordelijke volwassenen, heb je weinig controle over wat er gebeurt of wanneer. Het was een onuitwisbare les die ik de volgende ochtend zou leren.

Die nacht trokken we opnieuw onze kogelvrije vesten en helmen aan en gingen de duisternis in, knarsend langs een ijzige weg naar een buitenpost die iets dichter bij de separatistische posities lag. Terwijl we liepen, leek een plotselinge ontploffing van automatisch geweervuur ​​van een paar meter afstand nauwelijks te worden geregistreerd bij de soldaten. De knal van een geweer in de duisternis is van weinig belang. In plaats daarvan, zo werd mij verteld, is het het geraas van binnenkomende kogels, die aankomen voordat je het pistool hoort, dat een soldaat in beweging brengt.

In de buitenpost maakten twee soldaten zich klaar om de loopgraven in te trekken voor hun vier uur durende gevechtsploeg. Eentje vroeg om niet gefotografeerd te worden. Haar moeder denkt dat ze ver van de frontlinies werkt als een pennenschuiver en de aanblik van haar enige dochter die de duisternis in gaat met een kalasjnikov in de hand kan te veel zijn om te verdragen.

Tegen de tijd dat we weer naar buiten gaan, is de mist over het dorp neergedaald. Het is nachtmerrieachtig weer voor fronttroepen. In het huis waar we zouden slapen, keek een senior soldaat grimmig naar een scherm dat normaal een uitzicht op het slagveld zou tonen, maar gloeide van een karakterloos wit. Bij mistig weer als dit gebruiken beide partijen ‘afleidingsteams’ die stilletjes rond het slagveld kruipen en soldaten in de loopgraven terroriseren die de hele nacht gespannen staan ​​te luisteren.

De volgende ochtend wordt de griezelige wereld van duisternis en gefluister waar we zijn aangekomen onthuld als een ansichtkaartachtig Oekraïens dorp. In de loopgraven die vanaf de achterkant van het dorpshuis leidden, maakten we foto’s van soldaten en verschillende wapens, allemaal ontworpen door de Sovjet-Unie, waaronder een PK “pokemon” machinegeweer, en toen was het tijd om te gaan.

Pas toen we de weg het dorp uit reden, werd het duidelijk dat we de frontlinies niet verlieten, maar direct over de contactlijn naar een andere voorste positie gingen. Het gevaar was waarschijnlijk niet meer of minder dan alles wat daarvoor kwam, maar het gevoel geen controle te hebben over je beslissingen was hartverscheurend verontrustend.

Op de meeste punten op de weg hielden mist of huizen ons onzichtbaar voor de separatistische posities, op andere plaatsen renden de soldaten over open terrein in een poging sluipschuttervuur ​​te ontwijken.

Toen we in de volgende positie aankwamen, hoorden we dat iemand ons met de auto zou komen ophalen. Een van de soldaten had zich de dag ervoor laten ontglippen, terwijl ze zich relatief comfortabel in het gebied voelde lopen, maar ze werd nerveus om in voertuigen te stappen. Hoewel burgerauto’s grotendeels veilig zijn om in te rijden, richten de separatisten in het gebied zich soms op kakikleurige Oekraïense militaire voertuigen met antitankraketten.

Toen de auto uiteindelijk arriveerde, was het duidelijk een militair voertuig – kakigroen en vol soldaten. Maar we kwamen zonder incidenten terug op de operationele basis en gingen op zoek naar wifi om het verhaal van de perspectieven van de soldaten vast te leggen.

Nadat het verhaal was gepubliceerd, schonk de fixer waarmee ik werkte me twee scherven van granaatscherven van recent afgevuurde artillerie- en mortiergranaten. Terwijl ik de fragmenten in mijn hand hield — zo scherp als stukjes van een gescheurd blikje, herinnerde ik me wat Iryna me vertelde over de gesprekken tussen Washington en het Kremlin — overeenkomsten en sancties, het werk van mannen en vrouwen in pakken betekent weinig voor wat zal zich op de grond ontvouwen. Of zoals de Duitse staatsman Otto von Bismark het meer dan 150 jaar geleden uitdrukte: de grote vraagstukken van deze tijd zullen alleen ‘met ijzer en bloed’ worden beslist.